დიდი სომეხი პოეტი ვაჰან ტერიანი საქართველოში, ჯავახეთში დაიბადა. ის ქვეყანას მოევლინა ახალქალაქთან ახლოს, სოფელ განძაში, 1885 წლის 28 იანვარს.
ვაჰან ტერიანი განსაკუთრებულ მოვლენად ითვლება სომხურ პოეზიაში. მან გაამდიდრა სომხური ლექსი ახალი შესაძლებლობებით. განსაკუთრებით დახვეწილია მისი რითმი, რიტმი, მელოდია, მდიდარია მისი ლექსიკა. ის ითვლება „სომხური წმინდა ლირიკის ყველაზე ბრწყინველე ოსტატად, რომელსაც არც ლიტერატურული წინაპარი ჰყოლია და არც თავისივე სიდიდის ლიტერატურული მემკვიდრე“ (ზეზვა მედულაშვილი). ვაჰან ტერიანი ახალი სომხური პოეზიის სათავეებთან დგას და მიუხდავად იმისა, რომ მხოლოდ 35 წელი იცხოვრა, უმდიდრესი განძი დაუტოვა სომხურ ლიტერატურას.
ვაჰან ტერიანი იყო შესანიშნავი მთარგმნელი. მან თარგმნა სომხურად, როგორც ამბობენ, ძალიან კარგად, აკაკი წერეთლის, ემილ ვერჰარნის, შარლ ბოდლერის, ოსკარ უაილდის, ჰაინრიხ ჰაინეს, ვალერი ბრიუსოვისა და სხვათა ნაწარმოებები.
საქართველოში დაბადებული და გაზრდილი ვაჰან ტერიანის პირველი წიგნიც საქართველოში, ტფილისში გამოიცა, 1908 წელს. ვაჰან ტერიანს დაწერილი აქვს მოგონება მოსკოვში აკაკი წერეთელთან შეხვედრის შესახებ. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მის მიერ „ვეფხისტყაოსნის“ პროლოგის თარგმანი (მეტი ვერ მოასწრო). ამ თარგმანისათვის მის პედაგოგს, ნიკო მარს „მზის ნატეხი“ უწოდებია.
ვაჰან ტერიანი გარდაიცვალა 1920 წლის 7 იანვარს ორენბურგში, ჭლექით. მის გარდაცვალებას წერილით გამოეხმაურა ნიკო მარი.
დღეს, პრესა.გე-ს მკითხველებს ვთავაზობთ დიდი სომეხი ლირიკოსის რამდენიმე ლექსს, ჯანსუღ ჩარკვიანის მიერ თარგმნილთ. ვაჰან ტერიანის ლექსები არა ერთ ქართველს უთარგმნია. ვაჰან ტერიანზე საუბარს სხვა დროს კიდევ განვაგრძობთ და შემოგთავაზეთ სხვა ლექსებსაც, სხვების მიერ თარგმნილთ.
Հայ մեծ բանաստեղծ Վահան Տերյանը ծնվել է Վրաստանի Ջավախքում։ Երկիր է եկել 1885 թվականի հունվարի 28-ին Ախալքալաքի մոտ գտնվող Գանձա գյուղում։
Վահան Տերյանը հայ պոեզիայի մեջ համարվում է առանձնահատուկ իրադարձություն։ Նա հայ պոեզիան հարստացրել է նոր հնարավորություններով։ Հատկապես զտված է նրա ռիթմը, ռիթմը, մեղեդին, հարուստ բառապաշարը։ Նա համարվում է «հայ սուրբ քնարերգության ամենափայլուն վարպետը, ով չի ունեցել ոչ գրական նախահայր, ոչ էլ իր մեծության գրական ժառանգորդը» (Զեզվա Մեդուլաշվիլի)։Վահան Տերյանը հայ նոր պոեզիայի առաջնագծում է և թեև ապրել է ընդամենը 35 տարի, բայց հարուստ գանձ է թողել հայ գրականության մեջ։
Վահան Տերյանը հիանալի թարգմանիչ էր։ Նա հայերեն է թարգմանել, ինչպես ասում են, շատ լավ, Ակակի Ծերեթելիի, Էմիլ Վերհարնի, Շառլ Բոդլերի, Օսկար Ուայլդի, Հայնրիխ Հայնեի, Վալերի Բրյուսովի և այլոց գործերը։
Վրաստանում ծնված և մեծացած Վահան Տերյանի առաջին գիրքը լույս է տեսել Թիֆլիսում 1908 թվականին։ Վահան Տերյանը հուշեր է գրել Ակակի Ծերեթելիի հետ Մոսկվայում կայացած հանդիպման մասին։ Հատկապես ուշագրավ է «Պանտերայի» նախաբանի թարգմանությունը (ավելին նա չկարողացավ): Այս թարգմանության համար նրա ուսուցիչը՝ Նիկո Մարսը, այն անվանել է «արևի կտոր»։
Վահան Տերյանը մահացել է ինսուլտից 1920 թվականի հունվարի 7-ին Օրենբուրգում։ Նիկո Մարին նամակով պատասխանել է նրա մահվանը։
Այսօր Presa.ge-ի ընթերցողներին առաջարկում ենք հայ մեծ քնարերգուի մի քանի բանաստեղծություն՝ Ջանսուգ Չարկվիանիի թարգմանությամբ։ Վահան Տերյանի բանաստեղծությունները թարգմանվել են բազմաթիվ վրացիների կողմից։ Վահան Տերյանի մասին զրույցը կշարունակենք այլ ժամանակ և ձեզ կառաջարկենք ուրիշների թարգմանած այլ բանաստեղծություններ։
Ինգա Առաքելյան 